Zaledwie 8 kilometrów na północ od granicy polsko-litewskiej znajduje się jeden z największych na Litwie zespołów pałacowych. Leży on nad Kirsną, będącą niegdyś rzeką graniczną między plemionami jaćwieskimi a litewskimi, w miejscu, gdzie zbudować miał zamek legendarny książę Algimantas, znany z powieści Vincasa Pietarisa, zatytułowanej "Algimantas". Natomiast pierwsza wzmianka w dokumentach o majątku Kirsna Ostrów pochodzi z 1536 roku. Należał on wówczas do Bogdana Biełki, a następnie do Benesza Młyńskiego. Później musiał stać się królewszczyzną, bowiem przed 1580 rokiem król Zygmunt III Waza nadał go kasztelanowi kijowskiemu i lubickiemu, Pawłowi Sapiesze. Kasztelan Sapieha z powodu kłopotów finansowych szybko pozbył się go na rzecz Romana Prażewskiego. W późniejszym okresie kolejnymi właścicielami tych dóbr byli Massalscy i Łukaszewicze, a od 1755 roku Józef Tadeusz Karęga z Kowna. Mieszkał on w drewnianym, dwukondygnacyjnym dworze. Kiedy umarł, majątek przejęło czterech jego synów. W połowie XIX wieku był on już własnością rodziny Gawrońskich. W 1846 roku Wincenty Gawroński (1783-1860) herbu Rola, poseł na sejm Królestwa Kongresowego, żonaty z Anną z Wiszniewskich herbu Trzaska, posiadał cztery majątki - Czyczki, Pojeziory, Szukle i Kirsna Ostrów - o łącznej wartości 253 000 rubli. W latach  1846-1864 posiadłości te rozpadły się wskutek podziałów rodzinnych. Największymi potentatami ziemskimi w powiecie kalwaryjskim zostali w 1864 r. dwaj synowie Wincentego Gawrońskiego - Wiktor i Zygmunt. Ich majątek miał powierzchnię 11 688 mórg.

Klasycystyczny pałac w oczekiwaniu na gruntowny remont

Zygmunt Gawroński (1816-1886), żonaty z  Natalią ks. Ogińską herbu Oginiec rezydował w Kirsnie Ostrowiu. To on prawdopodobnie lub jeszcze jego ojciec zbudował w miejsce starego, drewnianego dworu klasycystyczny pałac, który zachował się do naszych czasów. Jest to budowla dwukondygnacyjna, trzynastoosiowa, pokryta dachem płaskim, czterospadowym. Materiałem pokrywającym jest obecnie eternit. Elewację frontową poprzedza portyk, z czterema kolumnami jońskimi, dźwigającymi niewyszukane belkowanie i trójkątny, obwiedziony gzymsem kostkowym przyczółek, bez jakichkolwiek innych ozdób, pokryty dachem dwuspadowym. Na obu kondygnacjach, oddzielonych od siebie skromnym gzymsem, znajdują się jednakowe, prostokątne okna, z tym że na parterze są one pozbawione elementów dekoracyjnych, natomiast na piętrze posiadają obramienia, ze wspartymi na konsolkach trójkątnymi naczółkami i podokiennymi prostokątnymi płycinami.

Oficyna w trakcie renowacji

Razem z rezydencją dziedzica przetrwało 17 budynków mieszkalnych i gospodarczych, wchodzących w skład zespołu pałacowego, zajmującego wraz z parkiem obszar 19 hektarów. Po prawej stronie pałacu usytuowana jest oficyna, po lewej natomiast - budynek kuchni, za którym znajduje się browar wyróżniający się spośród innych zabudowań ośmioboczną wieżą, wymurowaną z czerwonej cegły.

Dawna kuchnia

Przy drodze wiodącej na dziedziniec, po jego zachodniej stronie zbudowano z polnych kamieni i cegieł kilka budynków gospodarczych (młyn, spichlerz, obora, stodoła). Tworzą one zwarty zespół, nad którym góruje zegarowa wieża.

Zespół budynków gospodarczych

Zespół pałacowy otacza od wschodu i północy rozległy park. Zajmuje on obszar 6 hektarów, a że położony jest na terenie falistym, z wijącą się między wzgórzami rzeką Kirsną i kilkoma stawami połączonymi kanałami, sprawia miłe wrażenie, mimo widocznych śladów dewastacji dokonanej w czasach, gdy należał do sowchozu.

Fragment parku

Ostatnim z rodziny Gawrońskich właścicielem Kirsny Ostrowia był syn Zygmunta, Włodzimierz Gawroński (1849-1914), ożeniony z Anną Komar herbu własnego. Mieszkał on jednak stale w Pojeziorach i zajmował się głównie tamtejszymi dobrami, a Kirsnę Ostrów sprzedał w 1910 roku rodzinie Kryńskich, która z kolei, już po dwóch latach, odprzedała go Balińskim. Kiedy po zakończeniu I wojny światowej majątek ten znalazł się na terytorium państwa litewskiego, został rozparcelowany, a właścicielowi zostawiono 150 akrów, czyli około 60 hektarów ziemi. W latach 1927-1944  w pałacu mieściła się niższa szkoła rolnicza.

Aleja dojazdowa

Po II wojnie światowej w Kirsnie Ostrowiu powstał sowchoz, a w budynku pałacowym urzędowała jego dyrekcja. Obecnie właścicielami dawnego majątku Gawrońskich, Kryńskich i Balińskich są Naglis i Narijus Narauskas, którzy starają się całemu założeniu pałacowemu przywrócić oryginalny wygląd. Pałac czeka jeszcze na renowację, ale część budynków gospodarczych została już wyremontowana. Trwają też zakrojone na szeroką skalę prace przy rewitalizacji parku. Nowi właściciele mają zamiar urządzić w swojej posiadłości ośrodek turystyczno-wypoczynkowy, w którym główną atrakcją będzie nauka jazdy konnej i uprawianie hippiki dzięki istniejącej już stadninie koni.